جُنبَنده (motile) در زیست‌شناسی صفتی است برای توصیف زیست‌مندانی که قادرند به خودی خود و به‌طور فعال در محیط حرکت کنند. جنبندگان برای این حرکت انرژی مصرف می‌کنند. بیشتر جانداران جنبنده هستند. به جانداران جنبنده آبزی معمولاً، شناگر گفته می‌شود.

جاندارانی مانند مرجان‌ها، کشتی‌چسب‌ها، و اسفنج‌های دریایی که در جای خود ثابت می‌مانند ناجنبنده ^sessile نامیده می‌شوند.

وزغ طلایی (نام علمی: Bufo periglenes) که به نام‌های «وزغ طلایی مونته‌ورده» یا «وزغ مونته‌ورده» نیز مشهور است، نوعی وزغ کوچک و براق بود که زمانی در منطقهٔ کوچکی از جنگل‌های بارانی و استوایی شهر مونته‌ورده در کاستاریکا به وفور یافت می‌شد.

از ۱۱ مه ۱۹۸۹ دیگر وزغ طلایی در هیچ کجای جهان مشاهده نگردیده است و همین امر سبب شده تا اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست (IUCN) آن را در فهرست گونه‌های منقرض شده قرار دهد. زیست‌شناسان و IUCN، دلایل احتمالی انقراض این دوزیست را تغییرات آب و هوایی، گرم شدن زمین، آلودگی هوا، افزایش اشعهٔ فرابنفش، کاهش سطح pH، داشتن زیستگاهی محدود و بیماری‌های قارچی و انگلی ذکر نموده‌اند.

مار زنگی یا مار زنگوله‌ای سرده‌ای از مارهای سمی است، این مار هنگام خطر با تکان دادن دم صدایی ایجاد می‌کند که شباهت زیادی به صدای زنگ و زنگوله دارد. به همین علت به مار زنگی یا زنگوله‌ای معروف گردیده است.

مارها، همان گونه که به علت وجود اختلافات ظاهری یا ویژگی‌های باطنی به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. هر گروه از آن‌ها نیز دارای گونه‌ها و تیره‌های متعددی هستند چنانکه در دنیا بیش از ۱۲ نوع مار زنگی یا زنگوله‌ای وجود دارد. در میان مارهای زهری مار زنگی الماسی از همه کوتاه‌تر است.

چشمان کوچک، مردمک گرد، فاقد پولک گونه‌ای، دارای یک پولک جلو چشمی روی سومین پولک لب بالایی، لب بالا دارای ۷ پولک و لب پائین ۹ پولک

حداکثر طول: ۱۱۷ سانتیمتر و دم ۱۷ سانتیمتر

تغذیه: از مارمولک ها، پرندگان کوچک، موش‌ها

مناطق صخره‌ای، تپه ماهورهای شنی، لای سنگها و بوته‌ها

عمده زیستگاه این مار در این کشورها است:

مصر، فلسطین، اسراییل، لبنان، سوریه،‌عراق، ایران،‌کویت، اردن، عربستان

کبرا (به انگلیسی: Cobra)‏ نام مار معمولاً زهرآلودی است که از خانواده مارهای الاپیده می‌باشد. کلمه کبرا از کلمه کَپِلو گرفته شده که در زبان پرتغالی به معنای ماری است که دارای کلاه کشیشی می‌باشد. بیشتر این گونه مارها در هنگام احساس خطر، می توانند گردن خود را بلند کنند. هر چند تمام کبراها از یک رده جانورشناسی و از یک نژاد نیستند.

کبراها ممکن است در نژادها و مناطق زیر پیدا شوند:

• نژادی زهردار بنام ناجا که از خانواده الاپیده‌ها می‌باشد و در آسیا و آفریقا یافت می‌شود.
• کبرای آبزی زهردار از خانواده الاپیده‌ها که نام آن باولنگرینا است و در آفریقا یافت می‌شود.
• کبرای بینی سپری (یا مرجانی) زهردار از خانواده الیپیده هاست که نام آن اسپایدلپس می‌باشد و در آفریقا یافت می‌شود.
• کبرای درختی زهردار که از خانواده الیپیده هاست و نام آن پسودوهیج می‌باشد و در آفریقا یافت می‌شود.
• کبرای زیرزمینی نادر زهردار که از خانواده الیپیده هاست و نام آن پاراناجا مولتیفاسشیاتا می‌باشد و بصورت کمیاب در آفریقا یافت می‌شود.
• شاه کبرا نژادی زهردار و از خانواده الیپیده هاست و نام آن افیفاگوس هنه می‌باشد و در جنوب آسیا یافت می‌شود.
• کبرای مرجانی غربی یا آمریکایی، زهردار و از خانواده الیپیده هاست و نام آن میکروروس فالویوس است و در جنوب غربی ایالات متحده یافت می‌شود.
• کبرای آبزی بدلی نیمه زهرآلود و از خانواده کالوبرید هاست و نام آن هیدرودیناستس گیگاسمی باشد و در آمریکای جنوبی یافت می‌شود.

این مار وقتی طعمه ای را بیابد سر خود را بلند کرده گردنش را پهن می کند و زهر خود را روی چشم طعمه می ریزد.سم او سبب کوری طعمه می شود.هدف گیری دقیق کبری تا 2 متر است.ولی تا فاصله 3 متری پاشیده می شود.

هیولای گیلا گونه‌ای از سوسمار است. این سوسمار بومی جنوب غربی آمریکا و شمال مکزیک می‌باشد. غول گیلا جانوری نسبتا بزرگ است و به آرامی حرکت می‌کند. دارای قامتی حدودا ۶۰ سانتی متر می‌باشد. این جانور خطرناک و زهری است و به علت کندی حرکت، تهدیدی برای انسان‌ها به شمار نمی‌رود.

غذای غول گیلا تخم پرندگان و پستاداران کوچک و پرندگان است. فصل جفتگیری آنها در ماه مه تا ژوئن می‌باشد و دو تا دوازده تخم در ماه ژوییه تا اوت می‌گذارند.

آفتاب‌پَرَست یکی از خزندگان است از خانوادهٔ آفتاب‌پرستان و یکی از معروف‌ترین انواع خزنده به‌شمار می‌آید. طول بدن آن‌ها از ۲٫۵ سانتی‌متر تا ۷۹ سانتی‌متر متغیر است.

واژهٔ انگلیسی آن یعنی Chameleon (کَمِلیون) ریشه یونانیχαμαιλέων (خامایلئون) دارد.

تِمساح یا کروکودیل جانوری است خزنده دارای چهار دست و پا، در آب به راحتی شنا می‌کند، اما همیشه در آب نمی‌ماند و تخم‌هایش را در خشکی می‌گذارد. این حیوان دارای فک و دندان‌های بسیار نیرومند است و به گروه چهاراندامان از تیره تمساحیان (Crocodylidae) تعلق دارد. این خزندهٔ آبی و خشکی بزرگ در سراسر مناطق استوایی آفریقا، آسیا، آمریکا و استرالیا زندگی می‌کند. تمساح مانند سایر موجودات ساکن در رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و سرزمین‌های مرطوب در آب‌های شیرین و گاهی در آب‌های کمی شور زندگی می‌کند.

تمساح واژه ای است که برای نامیدن انواع مختلف کروکودیل از جمله کایمن و الیگاتور استفاده می‌شود. در گذشته واژه نهنگ به جای تمساح استفاده می‌شد اما در قرن بیستم نهنگ به واژه ای برای نامیدن وال‌ها تبدیل شد و تمساح جای آن را در معنی کروکودیل گرفت. امروزه بسیاری از اوقات نام تمساح و سوسمار به جای یکدیگر استفاده می‌شوند در حالی که سوسمار نام گروه دیگری از خزندگان، دربرگیرنده مارمولک، بزمجه و... است که در زبان انگلیسی بدان lizard گفته می‌شود

به‌رغم سابقه ماقبل تاریخ، از انواع پیشرفته خزندگان هستند. برخلاف خزندگان دیگر، قلب چهار محفظه‌ای، دیافراگم و قشر مغزی هوشمند دارد. سیستم صوتی خارجی تمساح، علائم زندگی آبی و خاکی و سبک زندگی دوره‌ای دارد. تمساح دوزیست است. تمساح بدن خط دار ناصافی دارد و می‌تواند به سرعت و راحت در آب شنا کند و همچنین می‌تواند هنگام شنا پاهای خود را در کناره‌های بدن خود جمع کند و با کاستن از مقاومت آب سریعتر شنا کند. تمساح پاهایی باانگشتان چسبیده بهم دارد، گرچه این پاها برای پا زدن در آب به کار نمی‌رود، اما این خصوصیت امکان برگشت سریع و حرکتهای ناگهانی را در آب را به او می‌دهد. در مسافت‌های کوتاه، حتی بیرون از آب خیلی سریع می‌باشد. تمساح آرواره‌های فوق العاده قوی و دندان‌های تیز برای گرفتن و پاره کردن گوشت دارد.

اگر دهان تمساح بسته نگهداشته شود نمی‌تواند آن را باز کند. بهمین دلیل برای مطالعه یا حمل و نقل تمساح، معمولاً آرواره‌های او را با نوارهای فلزی یا با بندهای لاستیکی بزرگ که از تایر و تیوب اتومبیل تهیه می‌شوند، می‌بندند. تمساح همچنین حرکات جانبی محدودی در گردن خود دارد.

گونه‌های بزرگ‌تر تمساح از جمله تمساح‌های نیل وتمساح آمریکایی از خطرناک‌ترین انواع هستند. انواع بزرگ کایمن سیاه نیز برای انسان خیلی خطرناک هستند.

دوزیستان یک رده از مهره‌داران هستند که شامل ۲۵۰ جنس و ۲۵۰۰ گونه هستند.

بسیاری از دودمان‌های دوزیستان اولیه کالبدهای نسبتاً بزرگی را تکوین دادند و به مکان‌های مسکونی موجود دست یافتند و تبدیل به گیاهخواران و شکارچیان بسیاری‏ از اقلام غذایی محیط‌های آبی، نیمه‌آبی و زمینی گردیدند. گرچه آنها باید کاملاً پرطاقت‏ بوده و شاید در این جنبه با خزندگان برابری کرده باشند، ولی هنوز برای تولید مثل، نظیر قورباغه‌ها و سمندرهای امروزی، به آب وابسته بوده‌اند.

دوزیستان جدید کاملاً متفاوت از دوزیستانی هستند که حدود ۷۵ میلیون سال بر قلمرو زمین فرمان راندند. نیاکان دوزیستان امروزی احتمالاً طی اواخر دوران دیرین‌زیستی به‌وجود آمده‌اند: بدن‏ آنها کوچک بود و با مناطق زیستی حاشیه‌ای سازگاری یافتند و از منابعی استفاده‏ می‌کردند که مورد استفادهٔ خویشاوندان بزرگشان واقع نمی‌شد. شاید بدین‌طریق آن‌ها از رقابت با مهره‌داران بعدی گریخته باشند.

خزندگان از یک دودمان دوزیستی ابتدایی پدید آمدند که درنتیجهٔ تکامل‏ تخمی که می‏توانست در محیط خشکی رشد کند، از وابستگی به آب آزاد شده بود. خزندگان بسرعت شاخه-شاخه شدند و در تمام محیط‌هایی که توسط پسر عموهای‏ دوزیستی بزرگشان اشغال شده بود، گسترش یافتند و شکارچیان و رقبای موفقی گردیدند. دوزیستان بزرگ در اواخر دورهٔ تریاس بتدریج از میان رفتند.

سوسمار نام عمومی گروه بسیار بزرگی از خزندگان است که از نزدیک به ۵۶۰۰ گونه تشکیل می‌شوند. سوسمارها در سرتاسر کرۀ زمین بجز قطب جنوب و قطب شمال پراکنده شده‌اند. اکثر مارمولک‌ها چهار اندام حرکتی ، گوش‌های خارجی و یک دُم دارند. مارمولک‌ها دید پیشرفته‌ای دارند و قادرند رنگ‌ها را ببینند. همچنین مارمولک‌ها دارای حس بویایی قدرتمندی نیز هستند. طول بدن مارمولک‌ها از چند سانتیمتر تا سه متر (در گونه اژدهای کومودو) متفاوت است.

پوست بدن سوسمارها مانند بسیاری خزندگان دیگر دارای فلس است.

خَزَندِگان از مهره‌داران خونسرد هستند.

دنیای خزندگان از دوزیستان به‌شمار می‌آیند. خزندگان اولین جانورانی هستند که توانسته‌اند زندگی در خشکی را بطور کامل تحمّل نمایند. سطح بدنشان از پوست خشک و شاخی پوشیده شده است. بدن پوشیده از پولک، یا قطعات و صفحات استخوانی متنوع است. اسکلت خزندگان کاملاً استخوانی است. قلبشان چهار حفره‌ای است.

دهلیزها کامل و در بطنها دیوارهٔ بین آنها کاملاً نیست. جنین از چهار پردهٔ درون‌شامه ^amnion، برون‌شامه ^Chorion، کیسه زرده و آلانتوئیس پوشیده می‌شود. مارها، مارمولک‌ها، تمساح و آلیگاتور، لاک پشتها و تمام دایناسورها منقرض شده جزء رده خزندگان است. طبقه‌بندی خزندگان بر اساس کاوها (فرورفتگی‌ها)ی ناحیهٔ گیجگاهی است. خزندگانی که در جمجمه، خود دو حفره دارند دوکاوان (دیاپسید) نامیده می‌شوند. آن‌هایی که بدون کاو هستند بی‌کاوان (آناپسید) و گروهی که یک کاو دارند تک‌کاوان (سیناپسید) نام دارند.